Thì Hiện Tại Hoàn Thành (Present Perfect Tense): Công Thức, Cách Dùng và Bài Tập Có Đáp Án Chi Tiết

Trong hệ thống ngữ pháp tiếng Anh, thì hiện tại hoàn thành là một trong những thì có tính ứng dụng cao nhất, đặc biệt trong giao tiếp và các bài thi học thuật như IELTS. Tuy nhiên, đây cũng là thì thường gây nhầm lẫn nhất do bản chất “lai” giữa quá khứ và hiện tại. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích từ định nghĩa cơ bản đến các ứng dụng nâng cao, giúp người học nắm vững kiến thức một cách hệ thống và chuyên nghiệp.

1. Thì hiện tại hoàn thành là gì? Định nghĩa và bản chất

Định nghĩa

Thì hiện tại hoàn thành (Present Perfect Tense) là một thì dùng để diễn tả một hành động hoặc sự việc đã bắt đầu trong quá khứ và vẫn còn tiếp diễn ở hiện tại, hoặc đã kết thúc trong quá khứ nhưng kết quả của nó vẫn còn liên quan đến hiện tại. Khác với thì quá khứ đơn chỉ tập trung vào thời điểm xảy ra hành động, thì hiện tại hoàn thành nhấn mạnh vào hành động và kết quả của nó.

Bản chất

Bản chất của thì này là sự kết nối. Nó không phải là quá khứ đơn, vì nó không chỉ ra một thời điểm cụ thể trong quá khứ. Nó cũng không phải là hiện tại đơn, vì hành động đã bắt đầu từ trước. Thay vào đó, nó tạo ra một cầu nối logic giữa hai mốc thời gian này. Khi sử dụng thì hiện tại hoàn thành, người nói muốn đề cập đến một sự thật, một kinh nghiệm, hoặc một kết quả có liên quan trực tiếp đến thời điểm hiện tại.

Ví dụ: “I have lived in Hanoi for ten years.” (Tôi đã sống ở Hà Nội được mười năm).

• Ở đây, hành động “sống” bắt đầu từ 10 năm trước (quá khứ) và vẫn tiếp diễn cho đến hiện tại.

Ví dụ: “She has lost her keys.” (Cô ấy đã làm mất chìa khóa).

• Hành động “làm mất” xảy ra trong quá khứ, nhưng kết quả là “bây giờ cô ấy không có chìa khóa” vẫn ảnh hưởng đến hiện tại.

>>> Xem thêm: Thì Hiện Tại Đơn (Present Simple): Công thức, Cách dùng, Dấu hiệu và Bài tập chi tiết A-Z

2. Cấu trúc thì hiện tại hoàn thành: Công thức chi tiết

Để sử dụng thành thạo thì này, việc nắm vững cấu trúc của thì hiện tại hoàn thành là vô cùng quan trọng. Dưới đây là công thức thì hiện tại hoàn thành chi tiết cho cả ba dạng câu.

Câu khẳng định

• Công thức: S + have/has + V3/ed + …
• Quy tắc:
  • have được dùng với các chủ ngữ: I, You, We, They và các danh từ số nhiều.
  • has được dùng với các chủ ngữ: He, She, It và các danh từ số ít.
  • V3/ed: Đây là dạng quá khứ phân từ của động từ. Nếu là động từ bất quy tắc, cần tra bảng để tìm V3. Nếu là động từ có quy tắc, chỉ cần thêm đuôi -ed.
• Ví dụ:
  • We have finished our project. (Chúng tôi đã hoàn thành dự án của mình).
  • He has visited Paris three times. (Anh ấy đã thăm Paris ba lần).

Câu phủ định

• Công thức: S + have/has + not + V3/ed + …
• Lưu ý: have not có thể viết tắt là haven’t, và has not có thể viết tắt là hasn’t.
• Ví dụ:
  • They haven’t eaten sushi before. (Họ chưa từng ăn sushi bao giờ).
  • The sun hasn’t risen yet. (Mặt trời vẫn chưa mọc).

Câu nghi vấn

Đây là dạng câu hỏi, bao gồm câu hỏi Yes/No và câu hỏi có từ hỏi (Wh-).

Câu nghi vấn (Câu hỏi Yes/No):

• Công thức: Have/Has + S + V3/ed + …?
• Ví dụ:
  • • Have you ever seen that movie? (Bạn đã bao giờ xem bộ phim đó chưa?).
    • Has she completed the report? (Cô ấy đã hoàn thành báo cáo chưa?).

Câu nghi vấn (Câu hỏi Wh-):

• Công thức: Wh-word + have/has + S + V3/ed + …?
• Ví dụ:
• • • Where have you been? (Bạn đã ở đâu thế?).
    • What has he done? (Anh ấy đã làm gì?).

3. Dấu hiệu nhận biết thì hiện tại hoàn thành 

Việc nhận biết các từ khóa trong câu là một kỹ năng quan trọng để xác định thì. Dưới đây là các dấu hiệu nhận biết thì hiện tại hoàn thành phổ biến nhất.

Các trạng từ nhận biết và vị trí

Các trạng từ chỉ thời gian thường xuất hiện trong thì này, giúp người học dễ dàng nhận ra.

Trạng từ	Ý nghĩa	Vị trí thông thường
ever	đã từng	Giữa have/has và V3/ed
never	chưa từng	Giữa have/has và V3/ed
just	vừa mới	Giữa have/has và V3/ed
already	rồi, đã rồi	Giữa have/has và V3/ed, hoặc cuối câu
yet	chưa	Cuối câu (thường trong câu phủ định và nghi vấn)
since	kể từ khi	Cuối câu
for	trong (một khoảng thời gian)	Cuối câu
recently/lately	gần đây	Cuối câu, hoặc giữa have/has và V3/ed
so far/up to now	cho đến bây giờ	Đầu hoặc cuối câu
in the last/past…	trong … gần đây	Đầu hoặc cuối câu

Cách sử dụng “Since” và “For”

Đây là hai trạng từ quan trọng nhất, thường gây nhầm lẫn.

For + khoảng thời gian: Diễn tả hành động kéo dài trong bao lâu.

• Ví dụ: I have studied English for five years. (Tôi đã học tiếng Anh được 5 năm).

Since + mốc thời gian: Diễn tả hành động bắt đầu từ thời điểm nào trong quá khứ.

• Ví dụ: She has worked here since 2018. (Cô ấy đã làm việc ở đây từ năm 2018).

4. Cách dùng thì hiện tại hoàn thành đầy đủ nhất

Nắm vững cách dùng thì hiện tại hoàn thành là chìa khóa để sử dụng thì này một cách tự nhiên và chính xác.

Diễn tả hành động xảy ra trong quá khứ và vẫn tiếp tục ở hiện tại.

• Đây là cách dùng cốt lõi, thường đi kèm với “for” và “since”. Hành động bắt đầu trong quá khứ và vẫn chưa kết thúc.
• Ví dụ: We have known each other since high school. (Chúng tôi đã biết nhau từ thời cấp 3).

Diễn tả hành động đã xảy ra trong quá khứ nhưng không rõ thời gian cụ thể.

• Người nói không quan tâm đến thời điểm, mà chỉ quan tâm đến hành động đã xảy ra.
• Ví dụ: I have read that book. (Tôi đã đọc cuốn sách đó rồi). (Không rõ đọc khi nào).

Diễn tả trải nghiệm đã từng xảy ra trong đời.

• Thường dùng với các trạng từ ever (trong câu hỏi) và never (trong câu phủ định).
• Ví dụ: This is the most delicious cake I have ever eaten. (Đây là chiếc bánh ngon nhất tôi từng ăn).
• Ví dụ: I have never been to Japan. (Tôi chưa từng đến Nhật Bản).

Diễn tả một hành động vừa mới xảy ra.

• Thường đi kèm với trạng từ just. Hành động đã hoàn thành nhưng rất gần với thời điểm hiện tại.
• Ví dụ: The train has just left the station. (Tàu vừa rời khỏi ga).

Cách dùng đặc biệt:

Với cấu trúc so sánh hơn nhất:

• He is the most talented singer I have ever listened to.

Với các từ chỉ số thứ tự:

• This is the third time she has failed the exam.

Khi muốn nhấn mạnh kết quả của hành động:

• I have finished my homework, so I can go out now. (Tôi đã làm xong bài tập về nhà, nên bây giờ tôi có thể ra ngoài).

5. So sánh thì hiện tại đơn hoàn thành với các thì khác

Phân biệt thì hiện tại hoàn thành với các thì khác giúp người học tránh nhầm lẫn và nâng cao độ chính xác khi sử dụng.

Phân biệt thì hiện tại hoàn thành và quá khứ đơn

Tiêu chí	Thì Hiện Tại Hoàn Thành	Thì Quá Khứ Đơn
Tính chất	Hành động xảy ra trong quá khứ và kết nối với hiện tại.	Hành động xảy ra và đã kết thúc hoàn toàn trong quá khứ.
Trọng tâm	Kết quả hoặc kinh nghiệm của hành động.	Thời điểm xảy ra hành động.
Trạng từ	for, since, ever, never, yet, already, just.	yesterday, last week, two years ago, in 2010.
Ví dụ	I have seen that movie. (Tôi đã xem phim đó rồi).	I saw that movie yesterday. (Tôi đã xem phim đó ngày hôm qua).

Phân biệt thì hiện tại hoàn thành và hiện tại hoàn thành tiếp diễn

Hiện tại hoàn thành: Nhấn mạnh kết quả của hành động.

• Ví dụ: I have written three essays today. (Tôi đã viết được 3 bài luận hôm nay).

Hiện tại hoàn thành tiếp diễn: Nhấn mạnh quá trình và tính liên tục của hành động.

• Ví dụ: I have been writing an essay for three hours. (Tôi đã viết một bài luận được 3 giờ rồi).

6. Ví dụ thì hiện tại hoàn thành trong thực tế và ứng dụng trong IELTS

Ứng dụng trong giao tiếp hàng ngày

• A: Have you had lunch yet? (Bạn đã ăn trưa chưa?).
• B: Yes, I have just finished it. (Vâng, tôi vừa ăn xong).
• A: Have you ever traveled abroad? (Bạn đã từng đi du lịch nước ngoài chưa?).
• B: No, I have never traveled abroad. (Chưa, tôi chưa từng đi nước ngoài).

Cách sử dụng thì hiện tại hoàn thành trong bài thi IELTS

Mô tả kinh nghiệm (Speaking Part 1 & 2): Dùng để nói về trải nghiệm cá nhân.

• Ví dụ: “I have worked as a volunteer for a local charity for two years. It has been a truly rewarding experience.” (Tôi đã làm tình nguyện viên cho một tổ chức từ thiện địa phương được hai năm. Đó là một trải nghiệm thực sự đáng giá).

Mô tả một vấn đề vẫn chưa được giải quyết (Writing Task 2):

• Ví dụ: “The government has not yet found an effective solution to the traffic congestion problem in major cities.” (Chính phủ vẫn chưa tìm ra một giải pháp hiệu quả cho vấn đề tắc nghẽn giao thông ở các thành phố lớn).

7. Lỗi sai thường gặp khi sử dụng thì hiện tại hoàn thành và cách khắc phục

1. Sử dụng sai trạng từ chỉ thời gian: Nhiều người dùng nhầm lẫn ago (của quá khứ đơn) với các trạng từ của hiện tại hoàn thành.
   • Sai: I have seen him two days ago.
   • Đúng: I saw him two days ago.
2. Nhầm lẫn “have gone to” và “have been to”:
   • have been to: Đã đến một nơi nào đó và bây giờ đã quay về.
     • Ví dụ: She has been to London. (Cô ấy đã đến London rồi và bây giờ không ở đó nữa).
   • have gone to: Đã đi đến một nơi nào đó và bây giờ vẫn còn ở đó.
     • Ví dụ: He has gone to London. (Anh ấy đã đi London và hiện vẫn đang ở đó).
3. Lỗi chia động từ: Quên chia động từ have/has hoặc sử dụng sai dạng V3/ed.

8. Bài tập về thì hiện tại hoàn thành có đáp án chi tiết

Bài tập

Bài 1: Chia dạng đúng của động từ trong ngoặc.

1. I (read) ___________ this book several times.
2. She (not see) ___________ him since last week.
3. They (just finish) ___________ their dinner.
4. (you/ever/eat) ___________ sushi?
5. We (not hear) ___________ from them for a long time.

Bài 2: Viết lại câu thì hiện tại hoàn thành với từ cho sẵn.

1. He started working here in 2015. -> He has …
2. The last time she went to the cinema was a month ago. -> She hasn’t …
3. It’s my first time to see this movie. -> I have never …

Bài 3: Tìm và sửa lỗi sai trong câu.

1. I have met him three years ago.
2. She have gone to the supermarket.
3. Have you ever went to New York?

Đáp án chi tiết

Bài 1:

1. have read
2. hasn’t seen
3. have just finished
4. Have you ever eaten
5. haven’t heard

Bài 2:

1. He has worked here since 2015.
2. She hasn’t been to the cinema for a month.
3. I have never seen this movie before.

Bài 3:

1. Lỗi: have met. Sửa: met (Vì có “ago”).
2. Lỗi: have. Sửa: has.
3. Lỗi: went. Sửa: gone/been.

9. Câu hỏi thường gặp về thì hiện tại hoàn thành

Dấu hiệu của thì hiện tại hoàn thành là gì? 

=>> Các trạng từ như for, since, ever, never, yet, already, just, recently, lately là những dấu hiệu nhận biết phổ biến.

Thì hiện tại hoàn thành dùng khi nào? 

=>> Thì này được dùng để diễn tả một hành động bắt đầu từ quá khứ và còn tiếp diễn đến hiện tại, hoặc đã kết thúc nhưng kết quả vẫn liên quan đến hiện tại.

Có thể dùng thì hiện tại hoàn thành với “ago” không?

=>> Không. Ago là dấu hiệu của thì quá khứ đơn, dùng để chỉ một thời điểm cụ thể trong quá khứ.

So sánh thì hiện tại hoàn thành và hiện tại hoàn thành tiếp diễn? 

=>> Cả hai thì đều diễn tả hành động bắt đầu trong quá khứ và còn liên quan đến hiện tại. Tuy nhiên, hiện tại hoàn thành nhấn mạnh kết quả, còn hiện tại hoàn thành tiếp diễn nhấn mạnh tính liên tục và quá trình của hành động.

Tạm Kết

Nắm vững thì hiện tại đơn hoàn thành đòi hỏi sự luyện tập thường xuyên và chú ý đến ngữ cảnh sử dụng. Hy vọng bài viết này đã cung cấp một cái nhìn toàn diện và chuyên sâu, giúp bạn tự tin hơn trong việc sử dụng thì này.